„Avrupa'nın en iyi havayolu“: Türk Hava Yolları nereye uçuyor?

Yolcularına verdiği kaliteli hizmet ve yaptığı pahalı sponsorluk anlaşmalarıyla bir dünya markası haline gelen THY, son dönemde irtifa kaybediyor.

Bağlayın kemerleri, uçuyoruz. Foto: dpa

THY ile seyahat edenler bilir: Uçaklara uzun zamandır 'muhalif’ olarak tabir edilen gazeteler alınmıyor. Özellikle 2013 yılında patlak veren Gezi Parkı eylemleri sonrası, bu fiilî yasak sıkı bir şekilde uygulanıyor. Yolcular Sabah, Akşam, Yeni Şafak gibi iktidara yakın gazetelere erişim sağlayabilirken, Cumhuriyet, Evrensel, Sözcü gibi eleştirel gazetelerden mahrum bırakılıyorlar.

P24 Medya Kitaplığı'ndan çıkacak olan “Yalan Dünya: Reytingler, Tıklar ve Şimdi Reklamlar!“ kitabım için Türk Hava Yolları’na (THY) gönderdiğim e-postada THY uçaklarında yolculara dağıtılan gazete isimlerine, sayılarına ve dağıtım oranlarına ulaşmak istediğimi ifade etmiştim. “Şirket politikası gereği ticari faaliyetlerimize yönelik bu tarz detay bilgileri paylaşamıyoruz“ cevabını aldım.

THY uçuşlarında gazete yasaklarının yanı sıra, bedava kitap hizmeti sağlandığını da belirtmek gerekebilir. 15 Temmuz darbe girişiminden sonra Anadolu Ajansı tarafından hazırlanan “Dakika Dakika FETÖ’nün Darbe Girişimi“ adlı Türkçe ve İngilizce basılan kitap, koltuk ceplerinde yolcularla buluşmuştu. İsteyenler, darbeden çok kısa bir süre sonra yayımlanan kitabı ücretsiz olarak temin edebildi.

Artan terör eylemleri ve siyasi gerginlikler turizmi vurunca bu durumdan THY de doğrudan etkilendi. Resmi rakamlara göre şirket, 2016 yılının ilk 6 ayında 1,9 milyar lira zarar etti. Öte yandan, Kamuoyu Aydınlatma Platformu'na (KAP) geçici vergi beyannamesini bildiren THY, 2016’nın Ekim-Aralık ayları için 6.5 milyar lira zarar ettiğini iletti. Söz konusu zararlar sonucu alınan tasarruf tedbirleri, bazı uçuş rotalarının iptal edilmesine ve uçakların “park edilmesine“ yani çalıştırılmamasına kadar uzandı. THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı geçtiğimiz aylarda yere indirilen uçak sayısının 30’a ulaştığını belirtti. Aycı, Nisan ayına kadar park halinde uçak kalmayacağını belirtse de, mevcut durum THY çalışanlarını zor duruma soktu.

Serbest gazeteci. Marmara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olup, Boston Üniversitesi’nde yüksek lisans eğitimi aldi. “Erkeklik Ofsayta Düşünce”, "Manşetleri Gör Aklını Kaçırırsın: 90'lı Yıllarda Gazetecilik", "Yalan Dünya: Reytingler, Tıklar ve Şimdi Reklamlar" adlı üç kitabı bulunuyor. P24 ve Journo platformlarına katkı sağlamakta.

Zamsızlığı işsizliğe tercih etmek

Hava-İş Sendikası Yönetim Kurulu, hangara çekilen uçaklar nedeniyle 1000’den fazla kabin memuru ile 500'e yakın pilotun “iş gücü fazlalığı oluşturduğu“ bilgisinin kendilerine iletildiğini ifade etti. “Bu kapsamda THY yönetimi ya toplu işçi çıkararak ya da ücretlere 2017 yılı için zam yapmayarak – sosyal yardım ve ücrete ilişkin tüm haklar dâhil – tasarruf sağlamak teklifiyle sendikamıza başvurmuştur“ açıklamasında bulundu.

THY Genel Müdürü Bilal Ekşi ile Hava-İş Genel Başkanı Ali Kemal Tatlıbal arasında Aralık ayında yapılan görüşmeden, sendika yönetiminin söz konusu teklifi üyelerine ileteceği sonucu çıktı. Ocak ayında yapılan ankette, 10 bin 416 kişinin zam yapılmaması teklifini kabul ettiği açıklandı. THY çalışanları, zamsızlığı işsizliğe yeğlemek durumunda bırakılmıştı.

Zarar konusu ve tasarruf tedbirleri sıklıkla gündeme gelse de, THY geçtiğimiz Aralık ayında, VIP uçuşlarda kullanılmak üzere devlet filosuna Airbus A340-500 tipi bir uçak satın aldığını açıkladı. Tunus’un devrik Cumhurbaşkanı Zeynel Abidin Bin Ali’nin söz konusu uçak ile Fransa’da test uçuşuna katıldığı basına yansımıştı. Yaklaşık 5 yıldır alıcı bekleyen uçak hakkında açıklama yayınlayan Tunus Havayolları, “Adı açıklanmayan bir havayolu şirketine A340-500 tipi VIP uçak yaklaşık 77,8 milyon dolara satıldı“ dedi. Uçağın Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'a tahsis edileceği iddiaları basına yansıdı.

Sponsorluk ve reklam filmlerine milyonluk harcamalar

Bununla birlikte THY, sponsorluk ve reklam harcamalarından da geri durmuyor. 2016 yılında “Batman v Superman: Adaletin Şafağı“ filmine sponsor olan THY, ABD’nin en pahalı reklam mecralarından biri olan Amerikan Ulusal Futbol Ligi (NFL) Finali Super Bowl’a reklam vermişti. Bu sene ise aynı mecrada Hollywood yıldızı Morgan Freeman ile çekilen reklam filmi yayınlandı. Freeman, THY ile 1 milyon 250 bin Euro'ya anlaştı.

Şubat ayında ise şirketin özelleştirme kapsamında bulunan hisselerinin Varlık Fonu’na devredildiği ilan edildi. THY hisselerinin yüzde 50,88'i halka arz edilmişken, yüzde 49,12'si Özelleştirme İdaresi’nde bulunuyordu. CHP Milletvekili Haluk Pekşen’e göre, THY’nin zararı 3 milyar doları aştı. Varlık Fonu’na yapılan devrin zarar tablosu ile ilintili olduğunu düşünen Pekşen, Meclis’e sunduğu önergede, “Şirket aynı anda Borsa İstanbul’a kar açıklarken Maliye Bakanlığı Vergi İdaresine zarar açıklamıştır. Bu nasıl mümkün olabilmektedir?“ sorusunu yöneltti. Henüz cevaplanmayan soru önergesinin sahibi CHP’li Pekşen, zarar tablosunda kötü yönetimin büyük payı olduğunu düşünüyor.

“Gerçek şu ki, THY’nin şu anki yönetim kadrosunun havacılık sektörü ile ilgisi yok. Yönetim hatasıyla inanılmaz zarar veriyorlar. Uçak alımları devam ediyor ama alınan uçaklar pistte kalıyor. Ciddi sayıda personel çıkarılması söz konusu. Eski doluluk ortalamaları yakalanamıyor. Yolsuzluk iddiaları da var. Birkaç ay önce yönetim kurulu başkanı, 'Kârdayız’ diye açıklama yapmıştı. Bu, yatırımcıları aldatan bir açıklamaydı. Tedbir alınması gerekiyor. Aksi takdirde daha büyük zararlara sürüklenmesi söz konusu. Öngörüsüz, vizyonsuz bir anlayış var. Varlık Fonu mevcut durumu örtbas etmek üzerinedir.“

Haluk Pekşen’in taz.gazete’ye yaptığı açıklamalar sonrasında okuduğunuz haber için görüş almak üzere Türkiye’nin önde gelen iki yatırım şirketine ulaştım. İstedikleri takdirde haberde analistlerin isimlerini saklı tutacağımı belirtmeme rağmen, THY’nin ekonomik durumu hakkında yorum yapmak istemediklerini belirttiler. Görünen o ki, şirketin mali tablosu hakkında görüş vermek bugünlerde işin uzmanlarını dahi tedirgin ediyor.